Билеты по Истории Беларуси

Б1.
1 вопрос. Старажытныя жыхары на тэррыторіі Беларусі. Жыцце ва ўмовах першабытнага ладу.
Храналогія гісторі Беларусі старажытных часоў. Першыя спробы пранікнення “чалавека умелага” (неандэртальца) на тэрыторыю Беларусі. З’яўленне “чалавека разумнага” (краманьенца) на тэрыторыі Беларусі. Удасканаленне прылад працы. Спажывецкі і вытворчы віды гаспадаркі. Супольнасці людзей.
Даты і падзеі:
100-40 тыс. гадоу назад – першапачатковае пранікненне чалавека на тэрыторію Беларусі.
40 тыс.гадоў назад – знікненне неандэртальцаў і з’яўленне краманьенцаў.
Каля 26-23 тыс.гадоу назад – першыя паселішча чалавека на тэрыторыі Беларусі.
Каля 18 тыс.гадоу назад – у сувязі з наступленнем ледавіка часова спынілася чалавечае існаванне на тэрыторыі Беларусі.
12-10 тыс.гадоў назад – канчатковае засяленне тэрыторыі Беларусі.
10-6 тыс. гадоў назад – мезаліт – сярэдне-каменны век.
Каля 6 тыс. гадоў назад – пачатак новага каменнага веку – неаліта.
Пачатак 2 тыс д.н.э. – 1 тыс.д.н.э. – жалезны век
1 тыс.н.э.
асноўныя паняцці.
Неандэрталец (чалавек умелы) – першыя насельнікі беларусі, непасрэдныя папярэднікі сучаснага чалавека.
Краманьенец (чалавек разумны) – першабытны чалавек сучаснага выгляду
Паляванне – пошук і праследаванне дзікіх звяроў з мэтаю іх здабычы.
“збіральніцтва” - збор каранеў, клубняў, ягад, грыбўу, раслін і інш першабынымі людзьмі.
Промыслы – заняткі па здабыванню сродкау існавання.
Бортніцтва – промысел па збору меда дзікіх пчол.
Чалавечы статак – непастаянны, невялікі калектыў людзей для сумеснай здабычы ежы.
Праабшчына – першы калектыў людзей, аб’яднанных крўуным радством і сумесным гаспадараннем.
Родавая абшчына – пастаянны калектыў людзей, створаны на аснове крўуных сувязяў па мацярынскай альбо бацькоускай лін.
Племя – трывалае аб’яднанне некалькіх родаў, якія звязаны агульнасцю паходжання.
Спажывецкая гаспадарка – гаспадарка, калі чалавек браў ад прыроды ўсе ў гатовым выглядзе і яго жыцце вельмі залежыла ад прыроды.
Вытворчая гаспадарка – гаспадарка, калі жыцце чалавека залежыла ад яго ўласнай працы.
2. вопрос. Становішча ў бел. ў гады першай сусветнай вайны.
1 жніўня 1914г. – 11 лістапада 1918г. Траісты саюз – Герм. і Антанта – Англія (імпералістычныя групоўкі).
Губернатары і ваеначальнікі -- супраць антыурадавых выступл.
Эсэры, меншавікі, бундауцы – на баку урада.
Бальшавікі – супраць. З мэтай перамогі сацыялістычнай рэвалюцыі.
Жнівень-верасень1915г – герм на уходнем фронце. У раёне Вільні пачынаецца “Свянцянскі прарыў”. Зах саюзнікі у гэты час не аказалі ніякай дапамогі.
1915г – расійска-германскі фронт на лініі Дзвінск – Паставы – Баранавічы – Пінск. ¼ бел акупінавана…
Сакавік 1916г – нарач, рус войск. Закончылася безвынікова, з вялікімі стратамі, аблегчыла стан саюзнай франц. арміі.
Пагаршэнне эканомікі, сельскай гаспадаркі (крызіс у зах. р. бел., якія з 1915 г – акуп намецк. Войскамі і падвяяргаліся рабаванню).
Рабочыя забастоўкі, сялянскія і салдацкія выступленні (кастрычнік 1916г у Гомелі).
Нацыянальны рух – наша ніва (ідэйны кірайнік бел нац руха- Я. Купала). Афецыйнае прызнанне ням. Уладамі райнапраўе бел. мовы з іншымі. Б2.
1 вопрос. беларускія землі ў 10-13 ст.- гаспадарчае і грамаскае развіцце.
Даніна і палюддзе. З’яўленне феадальнага эканамічнага ўклада. Феадальны двор і сяло. Узнікненне гарадоў, іх выгляд, насельніцтва. Суседская абшчына. Ад ваеннай дэмакратыі да дзяржавы.
Асноўныя паняцці.
Павіннасці – прымусовыя абавязкі.
Эксплуатацыя – прысваенне прадуктаў працы іншых людзей.
Гаспадарчы ўклад – тып адносін ў жыцці людзей, які меў у сваей аснове тую ці іншую форму ўласнасці.
“палюддзе” – кгугавы аб’езд абласцей князямі з мэтай збору даніны.
“даніна” – збор з падуладных тэрыторый медам, воскам, футрам і інш.
Феадальная рэнта – даход феадала ад зямлі ў выглядзе натуральных і адработачных павіннасцей залежных сялян.
Баярскі двор, “дом” – двор з пабудовамі і гаспадарчымі ўгодзямі.
Села – паселішчы, якія належылі феадалам і былі населяны залежнымі ад яго людзьмі.
“верв” – сельская тэрытарыяльная абшчына ў славян (ад слова “вяроўка”).
“людзі” – свабодныя сяляне абшчыннікі.
Чэлядзь – сяляне, якія знаходзіліся ў залежнасці ад гаспадара і працавалі на яго.
Халопы – сяляне, пазбаўленныя асабістай свабоды (рабы).
2 вопрос. Кастычнікая рэвалюцыя. Савецкая ўлада ў Беларусі.
Нрастанне супярэчнасцей у грамадстве. Кастрычніцкія падзей ў Мінску, Віцебску, Гомелі. Ліквідацыя Стаўкі Вярхоўнага Глаўнакамандуючага ў Магтлеве.Стварэнне Абласнога выканаўчага камітэта Заходняй вобласці (Аблвыканкамзах). Арганізацыя органаў савецкій улады ў Беларусі.
Даты і падзеі.
Жнівень 1917 – 6 з’езд РСДРП(б), курс на ўзброенае паўстанне.
25 кастрычніка 1917 – звяржэнне Часовага ўрада.
26 кастрычніка 1917 – 2 з’езд Саветаў абвясціў савецкую ўладу і прыняў дэкрэты аб міры і зямлі.
27 кастрычніка 1917 – створаны “Камітэт выратавання рэвалюцыі” на чале з эсэрам Калатухіным.
26 лістапада 1917 – стварэнне Аблвыканкамзаха.
Люты 1918 – завяршэнне савецкай улады.
Асноўныя паняці.
Рэвалюцыя – карэнныя змяненні, паварот у грамадска – палітычным ладзе, які азначае звяржэнне старога і ўстанаўленне новага дзяржаўнага ладу.
Рэформа – ператварэнне, змяненне, перабудова якога – небудзь боку грамадскага жыцця пры захаванні асноў існуючага ладу.
Дыктатура – неабмежаванная, насільная ўлада адной асобы або партыі.
Заканадаўчы орган улады – той, які распрацоўвае і прымае законы.
Выканаўчы орган улады – той, які павінен праводзіць у жыцце законы.
СНК – савет народных камісараў. Б3.
1 вопрос. Полацкае княства ў 10 –13 ст.
Полацк – цэнтр княства – дзяржавы. Полацкі князь рагвалод і князеўна Рагнеда. Князь Ізяслаў і аднаўлленне княжацкай дынастыі. Саперніцтва Полацка з Ноўгарадам. Князь Усяслаў Брачыславіч. Бітва на Нямізе 1067 г. найвышэйшы ўздым Полацкага княства ў 11 ст. падзел Полацкай зямлі на ўдзельныя княствы. Княжацка – вечавы лад у Полацкай зямлі: улада князя, войска, веча.
Даты і падзеі.
862 г. – першае ўпамінанне аб Полацку.
978 г. – першае ўпамінанне аб Рагвалодзе.
980 г. – паход князя Уладзіра на Полацк.
1003 – 1044 гг. – праўленне Брачыслава.
1021 г. – паход Брачыслава на Ноўгарад.
1044 – 1101 гг. – прўленне Усяслава Брачыславіча.
1060 г. – паспяховы паход супраць качэўнікаў.
1065 г. – дружыны Усяслава Чарадзея робяць паход на Пскоў.
1066 г. – дружыны Усяслава Чарадзея робяць паход на Ноўгарад.
1067 г. – бітва на Нямізе.
Асноўныя паняцці.
Дружына – группа ўзброенных людзей пры князі. Падзялялася на “старэйшую” і “малодшую”.
Веча – агульны сход жыхароў пэўнай тэрыторыі, горада для вырашэння найбольш важных грамадскіх і дзяржаўных спраў.
2 вопрос. Стварэнне бел дзяржаўнасці (ліпень 1917г –1920г.)
Часовы ўрад у Р. – адкрытая барацтба з Саветамі. Бальшавікі рыхтавалі ўзброеннае паўстанне, якое ў кастрычніку 1917г прывяло да пераходу улады ў рукі Саветаў.
1918г – выш. орган улады Аблвыкамканзах на чале з Мясніковым.
Ліпень 1917г – з’езд бел нац арганізацый. Прынята рашэнне дабівацца аўтаноміі Бел. на ім створана Цэнтр. рада (1918г -- ВБР).
21 лютага 1918г Выканком Рады Усебеларускага з’езда выдаў Устаўную грамату, па якой абвясціў сябе часовай уладай на Бел. 2ая устауная грамата – абв БНР. Выканком – рада БНР. 3яя грамата (25 сакавіка 1918г) -- незалежнасць БНР. Актыўныя дзеячы – луцкевіч, смоліч, ластоўскі.
24 снежня 1918г – рашэнне ад ств. БССР. Падтрымаў Белнацком на чале з Чарвяковым.
30 снежня 1918г. – склікана VI Паўн.-Зах. абласная канферэнцыя РКП(б) каб па прапанове Жылуновіча і Чарвякова перайменаваць у кам. партыю (б) бел (КП(б)Б). Прынятаа рэзалюцыя “аб абвяшчэнні зах камуны БСРкай”.
1 студзеня 1919. – маніфест аб утв БССР. Улада за саветамі рабочых, сяланскіх, чырвонаармейскіх дэп. 5 студз. 1919г – сталіца Мінск. Тэр – Мін. Гродз., Віц., Магіл., частка Смален., Віленс., Ковенскай, Чарнігаускай губерняў. 16 студз. 1919г Вицеб., Магіл., Смал. Далуч да РСФСР.
2-3 лютага 1919г – ств ЛітБелССР, прынята канстытуцыя БССР.
2ое абв БССР пасля вызвалення Мінска. 31 ліпеня 1920г абв Дэкларацыя аб незал БССР.
Б4.
1 вопрос. Культура Беларусі ў 10 – 13 ст.
Прыняцце хрысціянства вярхамі тагачаснага грамадства. Двухверье. Станоўчыя вынікі распаўсюджвання хрысціянства. Ефрасіння Полацкая. Кірыла Тураўскі. Кліменцій Смаляціч. Аўрамій смаленскі. Мураванне дойлідства, фрэскі. Полацкая Сафія. Спаса – Ефрасіннасць. Рукапісныя кнігі.
Даты і падзеі.
988 – хрышчэнне Русі.
992 – заснаванне Полацкай епархіі.
1005 – заснаванне епархіі ў Тураве.
1050 –1055 – будаўніцтва храма св Сафіі ў Полацку.
Каля 1120 – 1173 – жыцце і дзейнасць Ефрасіньі Полацкай.
Каля 1130 – 1183 – жыцце і дзейнасць Кірылы Тураўскага.
1161 – стварэнне майстрам – ювелірам Лазарам Богшам крыжа для Ефрасінні Полацкай.
Пачатак 12 ст (1120) – “Аповесць мінулых часоў”, летапіс, які пісаў манах Кіева – Пячорскага манастыра Нестар.
Асноўныя паняцці.
Язычніцтва – вера нашых продкаў, якая заключалася ў абагаўленні прыродных з’яў, характарызавалася шматбожжам.
Хрысціянства – вера ў адзінага бога Іісуса Хрыста.
Мураванае дойлідства – узвядзенне будынкаў з камянеў і цэглы, змацаваных вапнавым растворам.
Фрэскі – жывапіс вадзянымі фарбамі на свежай тынкоўцы.
Манументальны жывапіс – мастацкія карціны, якія выкананы для аздаблення грамадскіх збудаванняў.
2 вопрос. Новая эканамічная палітыка ў БССР.
Асаблівасці пасляваеннай сітуацыі ў Беларусі. Абвастрэнне гаспадарчага крызісу. Увядзенне новай эканамічнай палітыкі. Аднаўленне сельскай гаспадаркі і прамысловасці. Кааператыўны рух. Вынікі аднаўленчага перыяду. Непаслядоўнасць НЭПа і перадумовы яго згортвання.
Асноўныя паняцці.
НЭП – эканамічная палітыка савечкай дзяржавы 1921 – 1928.
Кааперацыя – форма арганізацыі працы, пры якой адбываецца дабраахвотнае абхяднанне людзей для сумеснай арганізацыі працы, напрыклад, таварыства па сумеснай апрацоўцы зямлі, гандлевы кааператыў .
Формы землекарыстання – калектыўныя ў сельскагаспадарчых кааператывах альбо індывідуальныя пры існаванні хутарскай сістэмы гаспарання.
Правядзенне ў галіне с/г:
- замена харч разверсткі харч падаткам (1921г)
- свабода выбару форм землекарыстання
- замена нат падатку грашовым
- дазвол арэнды зямлі інайму прац сілы
У горадзе НЭП:
- скасоўв. празмерная цэнтралізацыя
- розныя формы ўласнасці (прыв, змеш., каапер.,дзярж.)
- ліквідаваласся ураўнілаўка у аплаце, адм. картачная сіст.
- прадпрымальніцтва, прыватны гандаль
- дзярж. Прадпр. Атрым самастойнасць, пераводзіліся на гасп разлік
- фінансавая стабілізацыя.
Асаблівасці на Бел:
1. бел сял імкнулася да хутарской ф. гасп…
2. буйн фабрыкі і заводы аб’ядноўваліся у дзярж трэсты.
На бел пераважала дробная прам, што не спрыяла стварэнню трэстай.
3. меўся разгалінаваны прыватнагандлёвы апарат.
Супярэчнасці:
- паміж шматукладнасцю і манаполіяй кіраванняя адзінай партыяй
- НЭП стымуляваў сац рассяленне грам.
Із-за Сталіна НЭП згортваецца.

Б5.
1 вопрос. Прычыны утваэння ВКЛ. Умацаванне улады у п п XII ст.
П п XIIIст – 50-70я гг XIV ст. – утварэнне ВКЛ.
Прычыны утв:
1) пагроза крыжакоў, галецка-валынскае к-тва і татараў
2) феадальная раздр
3) ВКЛ аслаб у міжусобнай в-не з крыжакамі
4) Саперніцтва м/д князямі балтаў.
1246г – Міндоўг князь Наваградка
1253 – прымае каталіцтва.
Асабл: перавага палітычных ппрычын над эканамічнымі.
Сын Войшалк -- далучэнне балцкіх зямель. Пры ім было створана ядро ВКЛ.
Шляхі ўваходжання –дыпламатычныя пагадненні, шлюбныя, захопы.
Віцебск і Полацк – дабравольна
Віцебск – шлюб.
Пасля Грунв. Бітвы -- + жамойція.
2. вопрос. Беларусізацыя 20 гг. развіцце культуры.
Арганізацыя культурна – асветніцкай работы. Меры па ліквідацыі непісьменнасці. Станаўленне нацыянальнай сістэмы адукацыі. Інстытут беларускай культуры (У. Ігнатоўскі, З.Жылуновіч, у. Пічэта і інш). Развіцце краязнаўства. Распрацоўка тэрміналогыі беларускай мовы. Літаратурныя аб’яднанні. Я.купала, Я.Колас, Ц.Гартны, М.Гарэцкі, З. Бядуля, У. Дубоўка і інш. Новыя напрамкі ў мастацтве (У.Галубок, Я.Міровіч, Н. Сакалоўскі, Ю.Тарыч, М.Філіповіч і інш).
Даты і падзеі.
30 кастрычніка 1921 – пачаў працаваць Беларускі дзяржаўны універсітэт.
Студзень 1922 – адкрыцце Інстытута беларускай культуры .
Ліпень 1924 – афіцыйны пачатак палітыкі “беларусізацыі” ў БССР.
Кастрычнік 1928 – Інбелкульт рэарганізаваны ў Беларускую Акадымію Навук. (БелАН).
Мэты:
а) пашырэнне сферы ўжытку бел мовы
б) развіцце бел культ
в) вылучэнне на розныя пасады бел.
Асноўн. Перадумовы:
1) пераход да НЭП
2) палітычная амністыя
3) уз’яднанне ўсходняй часткі бел (сакавік, 1925)
4) пачатак дзейнасці даследчых і выш навуч устаноў
Этапы:
- 1921 –п.1924 – складанне прадумоў
- 1924 –1928 –ход
- 1929 –згортванне
Акадэмія навук (31.01.29) – прэзідэнт гісторык Ігнатоўскі.
Літ аб’ядн – Узвышша і маладняк.
Мастакі – Шагал, Малевіч.
1928 – фільм “Лясная быль” – Тарыч (аб вайне)
Б 6.
1 вопрос. Адносіны ВКЛ з тэўтонскім ордэнам і залатой ардой. Грунвальдская бітва.
XII-XIII ст – наступленне нямецкіх рыцараў-крыжакоў. Ім дапамагала ккаталіцкая царква – ордэн Мечаносцаў (частка Лівонскага).
Стараста Давыд Гарадзенскі, воін Якаў Палачанін, князь Вячка.
15 ліпеня 1410 г – Грунвальдская бітва. + Чэхія (ВКЛ).
Саюзныя войскі – Ягайла, ВКЛ – Вітаўт. Крыжакі – Ульрых фон Юнгінген.
Значэнне.
XIII ст – Залатая арда (мангола-татары). На Брэсце і Гомелі.
1363 --- князь Альгерд разбіў 3ох татарскіх ханаў у Сініх Вод. 1380 – андрэй у Кулікоўскай бітве супраць м-т на баку маскоўскага к-зя
2 вопрос. Індустріалізацыя і калектывізыцыя ў БССР. Галоўныя вынікі.
Згортванне НЭПа і пашырэнне каманднага ктравання гаспадаркай. Ажыццяўленне індустрыялізацыі. Укараненне розных форм спаборніцтва. Стаханаўскі рух. Вынікі і цана індустрыялізацыі. Пачатак калектывізацыі. 1929 г – “год вялікага паралому”.супраціўленне сялянства. Дваццаціпяцітысячнікі. Рэпрэсіі супраць сялян. Палітаддзелы МТС. Вынікі калектывізацыі.
Даты і падзеі.
1925 – пачатак ажыццяўлення індустрыялізацыі.
1928 – 1932 – гады першай пяцігодкі.
1929 – пачатак суцэльнай калектывізацыі.
Асноўныя паняцці.
Індустрыялізацыя – працяг стварэння буйной машыннай вытворчасці ва ўсіх галінах народнай гаспадаркі. Асаблівасці правядзення на Беларусі:
- пераважнае развіцце легкай прамысловасці
- выкарыстанне магчымасці саматужна – рамеснай вытворчасці.
Кааперацыя – форма арганізацыі працы , пры якой адбываецца дабраахвотнае аб’яднанне людзей для сумеснай арганізацыі працы.
Калектывізацыя – аб’яднанне аднаасобных сялянскіх гаспадарак у калектыўныя. На Беларусі праходзіла ў 2 этапы :
1.1928 – першая палова 1929 – пераважна эканамічныя метады.
2.канец 1929 –1934 – шлях адміністратыўнага прымусу.
Б8.
1 вопрос. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Барацьба за захаванне самастойнасці Вялікага княства Літоўскага.
Унутры і знешнепалітычныя прычыны аб’яднання з Польшчай. Скліканне полска – вялікакняскага сойму ў Любліне. Спрэчкі аб умовах уніі. Прыняцце акта 1 ліпеня 1569 г аб утварэнні Рэчы Паспалітай, яго змест і значэнне. Незадаволенасць большасці шляхты Вялікага княства вынікамі вуніі з Польшчай. Антыпольскія настроі і барацьба за “старыну”. Зазаванне агульнадзяржаўных соймаў ВКЛ. Распрацоўка і прыняцце Статута 1588 г. спроба зберагчы дзяржаўную самастойнасць.
Даты і падзеі.
1558 – 1583 – Лівонская вайна.
10 студзеня 1569 – пачаўся Люблінскі сойм.
1 ліпеня 1569 – падпісаны акт Люблінскай уніі.
1582 – стварэнне Галоўнага трыбунала.
1588 – прыняцце 3 Статута Вялікага княства Літоўскага.
Асноўныя паняцці.
Вунія – саюз дзяржаў пад уладай аднаго манарха.
Ліберыум вета – права, паводле якога кожны дэпутат Сойма ці сойміка мог сарваць яго пасяджэнне, калі быў не згодзен з той ці іншай пастановай.
Статут – звод заканадаўчых актаў.
Трыбунал – вышэйшая судовая ўстанова Вялікага княства Літоўскага.
2 вопрос грамадска – палітычнае жыцце ў БССР у канцы 20-30 гг.
Цэнтралізацыя кіраўніцтва гаспадаркай. Бюракратызацыя грамадска – палітычнага жыцця. Палітычныя працэссы. Пазасудовыя справы. Курапаты.
Даты і падзеі.
1929 –1930 – чыстка дзяржаўнага аппарату.
1936 – канстытуцыя СССР
1937 – канстытуцыя БССР.
Асноўныя паняцці.
Рэжым аўтарытарнага цэнтралізма – бясспрэчнае падначаленне цэнтральнай уладзе.
Культ асобы – узвялічванне ролі аднаго чалавека, прыпісванне яму вызначальнага ўплыву на ход гістарычных падзей.
Таталітарны рэжым – форма дзяржаўнай улады , пры якой ажыццяўляецца поўны кантроль над усімі сферамі жыцця грамадства, забаронены дэмакратычныя арганізацыі і ліквідаваны канстытуцыйныя правы і свабоды грамадзян.
Генацыд – вынішчанне ці праследванне, якое мае сваей мэтай нешта знішчыць, парушыць, выкараніць.
Палітычныя рэпрэсіі – неабрунтаванае прыцягненне да крымінальная адказнасці за так званыя контррэвалюцыйныя злачынства, а так сама высылка, ссылка, накіраванне на спецпасяленні.
Нацыянал – дэмакратызм – нактрунак грамадска – палітычнай думкі, які спалучае агульнадэмакратычныя ідэі і мэты з задачамі сацыяльнага і нацыянальнага вызвалення прыгнечанных народаў.
Вяршыняй сфальсіфікаванай кампаніі супраць “нацдэмаў” стала сфабрыкаваная справа Саюза выызвалення бел (СВБ). 1931г – асудж 90 чал з яе, Жылуновіч, Ігнатоўскі, Баліцкі, Прышчэпаў.
Контрбеларус:
1. скарачэнне бел школ, чытальняў
2. змяншэнне выдання бел газет ікніг
3. перавод справаводства розных устаноў на рус мову
4. змена кіраўнікоў бел паходжання.
Меры па ліквідацыі непісьменнасць. Семігадовае навучанне. Дзейнасць АН БССР
1928 – кін мас фільмаў “СБ”. 1932 – кансерваторыя, 1933—бел тэатр оперы і балета, 1937 – філа. Б9.
1 вопрос. Культура беларусі ў 16 –17 ст.
Сувязь беларускага адраджэння з заходнееўрапейскім. Скарына і яго погляды. Кнігадрукаванне. Літаратура рэлігійная і свецкая. Грамадска – палітычная і філасофская думка. Дзячы адраджэння : М.Гусоўскі, Я.Вісліцкі, Л.Сапега, А.Рымша і іншыя.
Даты і падзеі
1490 – каля 1551 - жыцце і дзейнасць Скарыны.
1504 – 1506 – Ф.Скарына студэнт Кракаўскага Універсітэта.
1512 – Ф.Скарына стаў доктарам медыцыны Падуанскага універсітэта.
6 жніўня 1517 – надрукавана Біблія на старбелрус мове ў г.Празе.
1522 – выйшла з друку “Малая падарожная кніжка”.
1525 – “Апостал”.
1470 – 1533 жыцце і дзейнасць Міколы гусоўскага (песнь пра зубра – любоў да роднай зямлі.).
1579 – адкрыцце ў г. Вільна езуіцкай Акадэміі.
1562 – у г. Нясвіжы надрукавана славутая праца Сымона Буднага “Катэхізіс”.
1569 – рускімі першадрукарамі (І Федарау і П.Мсціславец) выдадзена “Евангеліе ўчітельное”.
1619 – у Еўі выдадзена “Граматыка” Мялеція Сматрыцкага.
1529, 1566 – зацверджаны Статуты Вялікага княства Літоўскага.
Асноўныя паняцці.
Адраджэнне, ці рэнесанс (XVI – XVIIст) – перыяд росквіту мастацтваў, станаўлення навук, узнікнення кнігадрукавання ў эпоху бурж (XIV – XVI) грамадства з зараджэннем капітал адн. Час уздыму рамяства, росту гарадоў, складання ўнутраннага рынку, стан і і разв бел мовы, нац пісм, літ, культ.выдатныя помнікі гр-прававой думкі – статуты ВКЛ 1529, 1566, 1588.
Адм. Рыса гуманізм – прызнанне цэннасці чалавека як асобы.
Бакалаўр – першая вучоная ступень у сярэнявечных еўрапейскіх універсітэтах.
Брацтвы – нац-рэлігійна – палітычныя арганізацыі праваслаўнага насельніцтва ў ВКЛ (у Вільні, Полацку, Менску, Бярэсці…). Супраць уніяцкай і катал цэрквы.
Гуманізм – філасофскае вучэнне, якое сцвярджае высокую годнасць чалавека.
Дойлідства: абарончы характар, прыватныя замкі, ансамблі у Міры і Несвежы.
Выяўл маст:
Іканапіс, драўляная скульпт, кніжная мініацюра, гравюра, парт жыв.
Мецэнат – багаты апякун мастацтва і навук.
2 вопрос. Пачатак ВАВ. Абарончыя баі на бел. Усталяванне акупац рэжыму.
Нападзенне фаш Г на СССР. Абарончыя баі на бел. Нар апалчэнне. Вынікі баёў. Акуп аппарат кіравання. Карныя экспедыцыі. Лагеры, вываз нас на работу у Г.
22 чэр 1941 – напад Г на СССР, пачатак ВАВ
22 чэр – к ліп 1941 – абарона Брэсцкай Крэпасці.
5-9ліп 1941 – бітва за Віцевск.
3-26 ліп 1941—абар Магілёва
12-19 жжн 1941г – за Гомель
к жн 1941 – уся тэр бел акупіравана.
“новы парадак” – дзярж сіст палітычных, ідэалагічных, эканамічныхі ваен мер, накораваных на ліквідацыю сав ладу, эксплуат нац багаццаў і рэсурсаў, прыгнечанне і зніш людзей.
Калабаранты – тыя, хто супрацоўнічаюць з акупантамі.
Прычыны неудач:
1. мала жывой сілы.
2. На Г працавала большасць краін Зах Еўр і перавага у матэр сродках вядзення вайны.
3. Г армія была добра падрыхтавана.
4. Ст ігнараваў верагоднасць нападу.
5. Сав не былі гатовы
6. Узбр. Сілы былі аслаблены рэпрэсіямі.

Б 7.
1 вапрос. Дзяржаўна-палітыч і гасп развіццё ВКЛ у др п XIV-XV ст. Крэўская вунія.
1345 – Альгерд. Робяцца спробы авалодаць Ноўгарадам, практычна далучаюцца Влынь, Смаленскія і Бранскія землі.
Малодшы сын – Ягайла. Пры ім саюз с Польшчай. Акаталічванне.
1385 – Крэўская вунія. 1386 – ягайла , каталіцтва. Па ей даваў бел феад дадатковыя правы і вольнасці.
Вынікі:
- павялічыў абароназдольнасць
- рост культ і іншых сувязей м/д імі
1392 – Ягайла перадаў уладу Вітаўту наўмове саюза з П. Пры ім ВКЛ дассягнула магутнасці і вялікіхх памераў.
Землі –дзярж і прывтн. Князь – галоўны уладальнік іх. Даходы. Баяры – асобая група землеўлад. Сяляне – цяглыя (плацілі аброк за карыст замлёй) і дваравыя (паншчына). З XV – граш адрок –чынш.
Саслоўі: ШЛЯХТА, мяшчане, духавенства, сяляне. Пахожыя сяляне – дазв пераход ад аднаго пана да другога.
2 вопрос. Становішча Заходняй Беларусі (20-30). Уз’яднанне Беларускага народа.
Стан сельскай гаспадаркі. Галіновая структура прамысловасці. Насаджэнне асадніцтва і палпнізацыя. Матэрыяльнае становішча працоўных. Партызанскі рух. Дзейнасць камуністычнай партыі Заходняй Беларусі (КПЗБ). Таварыства беларускай школы. Супраціўленне польскай рэакцыі ў 30-я г. уступленне савецкіх войск на тэрыторыю Заходняй Беларусію устанаўленне савецкай улады. Гаспадарчыя і культурныя ператварэнні.
Даты і падзеі.
18 сакавіка 1921 – Рыжскі мір паміж Савецкай Расіяй і Польшчай.
Кастрычнік 1923 – стварэнне ў Вільна камуністычнай партыі Заходняй Беларусі (КПЗБ), аўтаномнай у складзе КП Польшчы.
1924 – утварэнне камсамола Заходняй Беларусі.
1926 – заснавана беларуская сялянская рабочая грамада (БСРГ).
1929 – стачка на шклозаводзе “Неман”.
1935 – 1939 – выступленне нарачанскіх рыбакоў.
1938 – роспуск КПП і КПЗБ.
23 жніўня 1939 – пакт аб ненападзе паміж СССР з Германіяй.
1 верасня 1939 – пачатак 2 сусветнай вайны.
17 вервсня 1939 – Чырвоная Армія перайшла савецка – польскую мяжу.
28 верасня 1939 – дагавор аб дружбе і граніцы паміж СССР і Геманіяй.
28 30 кастрычніка 1939 – Народны сход Заходняй Беларусі ў Беластоку прыняў пастанову аб устанаўленні савецкай улады і ўваходжанні Заходняй Беларусі ў склад БССР.
2 лістапада 1939 – 5 сесія Вярхоўнага Савета СССР – уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР.
Асноўныя паняцці.
Парцэляцыя – продаж праз Зямельны банк часткі памешчыцкай зямлі дробнымі ўчасткамі – парцэлямі.
Сервітуты – сумесныя землі памешчыкаў і сялян.
Камасацыя – звядзенне ў адзін участак дробных сялянскіх палосак з адначасовым высяленнем на хутар.
Асаднікі – ваенныя каланісты (польскія афіцэры і унтэр - афіцэры)ю
Дэфензіва – тайная паліцыя.
Палітыка – насаджэнне польскай мовы і культуры і забарона ўсяго беларускага, палітыка нацыянальнага прыгнета.
Дэмаркацыйная лінія – паласа тэрыторыі, якая раздзяляе войскі праціўніка або тэрыторыі (мяжа савецка – гермнскіх інтарэсаў ва Усходняй Еўропе). Б10.
1вопрос. Культура бел ў п XVI – XVIIIст.
Характар: захаваць ва ўмовах шматлікіх войн здабыткі часоў Адраджэння і Рэф. ХVIII – распаўс. ідэй АСветніцтва.
Школьная адукацыя ў маннашаскіх ордынах, езуітам. Лацінская мова. Цэнтр адукацыі – Віленская езуіцкая калегія і Полацкая. Слуцкая пратэстанская школа – Януш Раадзівіл.
1773 – Адукацыйная камісія, якая распаўсюджвае асвету і пісьменнасць. Кракаўскі і Віленскі Унів. – выш устан.
Сімяон Полацкі – “Буквар языка Славенскага”. Настаўнік. Друкар. Славянска-грэка-лацінская акадэмія.
Ілля Капіевіч – матэматыка.
Казімір Лышчынскі – трактат “Аб неіснаванні бога”.
1776 – 1ая газета “Газета гродзенска” – польская мова
Палацы – у Ружанах, Слоніме, Гародні, Шчорсах.
Прыгонны тэатр – Радзівілаў, Слонімскі агінскага, ружанскі – сапегаў, тышкевічаў – у свіслачы. Паланез “Развітанне з Радзімай” агінскага.
Сімон Ушакоў – пісаў парсуны.
2вопрос. Массавая барацьба супраць нам-фаш захопнікаў ў БССР.
“новы парадак” – дзярж сіст мер, накіраваных на ліквідацыю савецкага ладу, эксплуатацыю нац багаццяў і рэс , прыгнечанне і знішчэнне людзей.
Намеснік Гітл.—Вільгельм Кубэ, пасля фон Готберг. Нац сімволіка. Бел мова… Органы кіравання.
Эканоміка – каланіяльны характар.
Вывозілі людзей на катаржныя работы у Г. Массавая барацьба супраць захоп.
Пінскі партызанскі атрад – Корж, “Чырвоны Кастрычнік” у палесскай воб. –Бумажкоў, Паўлоўскі.
Сетка падпольных цэнтраў – мінскае (казінец, кавалёў, амельянюк, матусевіч).
Брыгады і злучэнні – 1ая бел партыз брыгада на чале з Бацькам Мінаем (Шмыроў). Для кіраўніцтва ўсімі парт сіламі краіны у маі 1942 быў створаны Цэнтральны штаб партызанскага руху, які узначаліў сакратар ЦК КП(б)Б Панамарэнка, пазней бел штаб.
1255 парт атрадаў, ў 213 брыгад.
“рэйкавая вайна”:
- п жнівень 1943 – шкода перавозкі фаш армій
- верасень-кастрычнік 1943 – канцэрт
- чэрвень 1944 – напапярэдадні наступ аперацыі. Б11.
1вопрос. Станаўленне фальв-паншч сіст.ў XVI-XVIIIст. Урбанізацыя. Першыя мануф.
Да 16 ст – гал. Галіна с/г => земляробства. Зямля належала феадалу. Натуральны характар. У XVI – фальварак.
1557 – Жыгімонт Аўгуст “Устава на валокі” (21,6 га). Пачатак аграрнай рэф.
Мэта: упарадкаванне сялянскага землекарыст.
Вытворчасць у фальв – апрацоўка зямлі і збору ўраджаю сялянамі. Яны выконвалі павіннасць (паншчына – прымусовая праца сялян угас феадала, др п XVI граш падатак -- чынш). Сяляне падзяляліся па налогам:
- даншчыкі
- чышыкі
- паншчыкі
1447 – пачынаецца запрыгоньванне сялян і працягвалася паводле статутаў 29, 66, 1588гг (канчаткова аформлена).
Людзі пахожыя (вольныя), непахожыя (без права пераходу) , чэлядзь нявольная (рабы) – прыгоннае сялянства.
Рост гарадскіх цэнтраў із-за пашырэння таварна-грашовых (Магілёў, Берасце, Віцебск, Пінск).
XVI-XVII – Магдэбургскае права – права на самакіраванне.
XVI – росквіт рамеснай вытворчасці. Аб’ядноўваліся ў праф арганізацыі – цэхі (каб пазбегнуць канкурэнцыі). Рамяство і гандаль – аснова гаспадарч дзейнасці гараджан.
Мануфактура – прадппрыемсва, якое заснавана на ручной працы (10-30хгг XVIII). Налібоцкая і Урэцкая шкляныя мануф., Нясвіжская і Слуцкая ман шаўковых паясоў. Войны спынілі гэты працэс.
2вопрос. Вызваленне бел ад ням-фаш зах.
Восень 1943 – выгнанне ворага.
23 верасня – вызвалены Камарын.
1944 – завяршальны этап ВАВ (поўнае выгнанне).
“Бел балкон” – выступ на лініі фронта.
Зах дзвіна, днепр, бярэзіна, нёман – абарончыя рубяжы; гарады Віцебск, Магілёў, Полацк, Мінск, Орша, Бабруйск, Барысаў – крэпасці. Лінія абароны – фатэрланд.
Баграціён – кодавая назва летняй стратэгічнай наступальнай аперацыі ЧА па вызв Бел ад ням захоп. (23.06-29.08.1944г).
Франты:
1. Ракасоўскі
2. Захараў
3. Чарняхоўскі
4. Прыбалтыйскі – Баграмян.
У наступленні ўдзельнічалі Дняпроўская Флатылія “Нармандыя-Нёман”(назва французскага знішчальнага авіапалка, які летам 44г удзельнічаў у “Баграціён”).
23 чэр 1944 – пачатак наступлення.
3 ліп – бой за мінск. Першым уварваўся у мінск танк Фролікава.вызначыўся камандзір Колычаў.
Партызаны і падпольшчыкі захоплівалі масты…
К к ліп вораг быў поўнасцю выгнаны з бел зямлі. Б12.
1вопрос. Прычыны падзелаў РП. Паўстанне Т. Касцюшкі ў бел. Далучэнне бел да Рос імперыі.
Другая палова XVIII – перыяд бязладдзя. Ліберум вета. Шляхецтва не хацела хоць крышку падзяліцца сваім усезладдзем. Выратаваць дзяржаву ад усеабдымнай шляхецкай анархіі і расколу магла толькі поўная цэнтралізацыя.
1772 – Прусія захапіла паўн-зах ч польскіх зямель (ад РП) – 1ы падзел. (к Рос адышла Полацк, Віцебск, Орша, Магілёў, Гомель). 3 мая 1791г – Канстытуцыя (вывядзенне краіны з паліт крызісу).
Пач 1793г - 2і падзел польшчы. (ц Б і ч Ук).
1794 – у Польшчы паўстанне Т. Касцюшкі (тэр Літва, зах Бел – палкоўнік Якуб Ясінскі). Мэты: вяртанне захопленых тэр, незалежнасць, дапамога ў вызваленні ад “ярма дэспатызму” народаў суседніх краін. Удзел да 25 тыс чал: шляхта, частка духавенства, гараджанаў, касінеры – узброеныя косамі сяляне. Падаўлена.
1795 – 3і падзел РП. Прусія захапіла польск землі з Варшавай, Аўстрыя – Зкракавам. Да Рос – зах бел.
Станіслаў Аўгуст Панятоўскі 25 лістапада 1795 – акт адмовы ад трона. Польша як дзярж перастала існаваць.
2 вопрос. Пераход БССР да мірнага жыцця (45-53гг). Аднаўленне народнай гаспадаркі. Грам-паліт і культ жыццё.
Эканоміка – разбураная. Уцалелыя будынкі: Дом Чырвонай Арміі, Тэатр оперы і балета, Дом урада. ? аб пераносе сталіцы з Мінска у Магілёў.
Асаблівасць: развіцце цяжкай прам. Развіваецца будаўніцтва. Праца ўсяго народа. 1950 г – нар гасп адмоўлена.
Гаспадарка. Да 1947 існавала картачная сістэма. Калгасы – адзіная форма арганізацый с/г вытворчасці. Раскулачванне.
Партыйная арганізацыя панесла страты. Грамад-паліт – аднаўляецца. Асаблівасць: забарона шматпартыйнасці. Камуністычная партыя – дзярж арг., выконвала фун. Заканад і выканад улады. Культ жыццё – складаныя ўмовы. База адукацыі, навукі і культуры – поўнасцю разбурана. Агульнаадукац. Не працавала. 1950 – колькасць школ перавысіла даваенную.
Узмоцнены дзяржаўны кантроль ва ўсіх галінах культ. Літ. – ваенная тэма (“Глыбокая плынь” – Шамякін, “Млечны шлях” – Чорны, “Мінскі напрамак” – Мележ, “Векапомныя дні” – Лынкоў; Броўка, Танк, Глебка). 1946 – “Сцяг брыгады” – Куляшоў – удастоен Сталінскай прэміі.
Тэатр: акцеры – Глебаў, Платонаў, Станюта, опера Цікоцкага “Алеся”.
Мастац. – героіка –патрыят. Тэм. Мастак Зайцаў “Парад баларускіх партызан ў 1944 у Мінску”, Ахрэмчык – “Абаронцы брэсцкай крэпасці”, Волкаў – “Мінск. 3 ліпеня 1944”. Скульптар Азгур, архітэктары Воінаў, Кароль, Паруснікаў.
Б13.
1вопрос. Беларусь ў пер вайны 1812г.
Палітычныя і эканамічныя супярэчнасці м/д Ф і Р.
Ліст 1806 г. – Ф. Войскі занялі прускую частку П
12 чэр 1812 – 600 тыс армія Напал пераправілася ў р Коўна ў межы Р імперыі. 16 чэр - занята Вільня.
1-я рус армія генерала Баркалая дэ Толі і 2-я рус армія ген Баграціёна адступалі ад заходніх граніц з мэтай злучэння.
Буйнейшыя баі: пад Кобрынам, Мірам, Салтанаўкай, Полацкам. Вайна зацягвалася. Створаны акупацыйны апарат кіравання. Бел народ павінен карміць …
Партызанскі рух супраць Ф салдат. Партызанскі атрад жых в Жарцы на чале з Максімам Макаравым і Грушавым.
П верасень 1812 – Напал уступіў у Маскву.
26 жніўня – Барадзінская бітва.
14-17 ліст – Бярэзінская бітва. Пасля армія Напал перастала існаваць. 24 ліст Напал пакінуў армію ў Смаргоні і ад’ехаў у Парыж.
Вынік – вайна працягвалася ад Купалля да Каляд; 1 млн чал; былі разбураны гарады і вескі, скараціліся пасяўныя плошчы.
2вопрос. Удзел бел у заснаванні ААН. Міжнародныя сувязі РБ на суч этапе.
Бел – першапачат член ААН.
27 крас 1945 – міжнар канф у Сан фрнанц. (заснаванне АНН).
АНН- з мытай падтрыманняміжнар міру і бяспекі, развіцця дружалюб адносін паміж народамі, ажыцяўлення супрацоўніцтва ў выраш праблем экан, сац, культ і гуманіт хар.
Стан вынік: садзейнічала ўстанаўленню і разв сувязей і канактаў з інш краінамі, набыццю дыпламатыч. Культ, вывуч і абагульн вопыту інш краін.
1946 – ген асамбл “аб выдачы і пакаранні ваенных злачынцаў”. Бел выступала супраць вайны у В’етнаме. Юнеска, мап (м/н арг працы), мсэ(м/н саюз электрасув.).
РБ – без’ядзерная дзярж. Чарнобыль.
Бел – заснавальніца СНД.
Саюз п/м Бел і Р 2 крас 1997г.
24 кастр 1945г – дзень АНН.
Б14.
1вопрос. Сац-экан. разв Бел ў п п XIXст.
XIX ст – сац-эк. Уклады: феадальны і капіталіст. Гал уласнік – дваране-памешчыкі і дзяржава. Памешчыцкія і дзярж сяляне. Галоўныя і дадатковыя павіннасці.
С/г – гал сектар у экан. Развіццё тармазілася прыгонным правам. П п XIXст – рэв Кісялёва (фармірав капіталістычнага укладу, дзярж сяляне з паншыны наа чынш, інвентарызацыя).
Прамысл – вотчыныя прадпрыемсвы (бясплатная сыравіна і рабочая сіла). Цэхі і мануф.
Пераход ад ручной да машыннай вытв. (парвыя рухавікі – 20я г XIX: Хомск Кобрынскага і Косава слонімскага паветаў.). Высока кваліф рабочыя.
Бел- частка агульнарас. Рынку.
Будаўніцтва паштовых трактаў, гасцініц, шэраг каналаў. Павялічваецца роля купцоў і кірмашоў (Зэльвенкі, Свіслацкі, Асвейскі, Бешанковіцкі, Любавіцкі, Кантрактавы, Троіцкі). Тормаз – прыгоннае права.
2вопрос. Супярэчнасці і дасягненні у грам жыцці БССР у др п 50х-п п 80х.
1953 – смерць сталіна. Прыход хрушчова., дэсталінізацыя грам. Кірыл тафімавіч Мазураў – 1956 1ы сакратар ЦК КПБ.
“Адліга” –спынены массавя рэпрэсіі, рэабілітацыя. Моладзь у камсамол. Прафсаюзы.
1964 – Брэжнеў , застой. Асаблівасць паліт сіст: прамое партыйнае кіраўніцтва эканом, наменклатуры прынцып фарміравання кіруючых органаў.
Машэраў (1965-1980гг узначальваў рэспуб. Партыйную арганізацыю). Паляпшэнне дабрабыту нас.
70-80я гг – павышэнне жыцццёвага зроўню. Б15
1вопрос. Адмена прыгоннага права. Буржуазныя рэф.
1861- крызіс феад-прыгон сістэмы. Распачаць з Бел і Літ.
1857 – Сакрэтны камітэт. 19 лют 1861 Аляксандр II Маніфест і палажэнні : аггульныя палажэнні, Мясцовыя палажэнні, Дадатковыя правілы.
Магіл і Віцебск – абшчыннае землекарыст. (выш і ніж памеры зямлі). Грод, віленс, Мінская губ. – падворнае землекарыст (дарэформенны надзел).
Адмоўныя бакі: выгада для памешч. Перажыткі прыгонніцтва стрымлівалі разв капіталізму.
1862-1874 –ваенная рэф. Усеагульная воінская павіннасць для муж з 20 лет.6 лет у войску, 7 уфлоце.
1872- судовая. Увядзенне міравых судоў. Акруговыя суды з прысяжнымі заседацеламі у 1882.
1865 – цэнзурная. Пашыренне друку. Творы выдаваліся без папярэдняй цэнзуры.
1875 – гарадская. Па стварэнню кіравання у гарадах. Дума выбірала выканаўчы орган – гарадскую ўправу на чале з гар галавою.
Земскаяі школьная рэф на бел не правадзіліся.
2вопрос. Дасягненні ў разв культ, нав і адукац ў БССР у д п 50х-п п 80хгг.
Прынцып сацыялістычнага рэалізму.
Шамякін, броўка – тэма рэвалюцыі і грамадз вайны.
Тэма у літ – вайна.
Быкаў –“Альпійская балада”, “Жураўліны крык”. Адамовіч –“Хатыньская аповесць”, “Вайна пад стрэхамі”. Мележ – “Ваенныя дзённікі”. У паэзіі Панчанка, Глебка, Гілевіч…
Дзярж тэатр музычнай камедыі БССР і тэатра-сстудыі кінаакцёра ў Мінску.
Кінастужка Корш-Сабліна “першыя выпрабаванні”, “Масква -- Генуя”, “Альпійская балада”, “Гадзіннік спыніўся апоўнач”.
Тэатр оперы і балета – “Алеся” Цікоцкага, “Зорка венера”Семянякі, балет “Стварэнне свету” Пятрова. Ансамбль “песняры”, верасы, сябры.
К 60-п 70 – хатынь, брэсцкая крэпасць-герой, ансамбль Я.Коласу ў Мінску.
Мастацтва: “Лічбы на свеце” Савіцкага, “Партызанская мадонна”.
1958 – 11і гадовае навучанне (абавязковае).
Бел інст мех іс/г, РТІ, Гом і грод дзярж Універ. Рэзкае зніжэнне карыстання бел мовай.
Біёлаг Купрэвіч, Барысевіч (1969-1985 – рэктар АН БССР). Геолагі.
Др п50х-80я гг – Салігорск, Наваполацк, Светлагорск. Будынкі: гасц “Кастрычніцкая”, “Планета”, гандлёвы цэнтр “Камароўскі рынак”.
1977-1984гг – метро. Б16.
1вопрос. Паўстанне 1863г. у бел. Погляды і дзейнасць К. Каліноўскага.
К. Каліноўскі – левыя (чырвоныя). Аграрнае пытанне. Яны дзейнасць каардынавалі з полькімі рэвалюц.(белыя).
К.К. нарадзіўся у 1838 у в. Мастаўляны Гродзенскага павета. Юр фак Пецярбурггскага універа.
З ліп 1862 па крас 1863 выдаваў “мужыцкую праўду”.
10 студ 1863г – пааўст ў П. К.К узначаліў ЛПК (літ правін кам). Накірункі:
- нац вызваленне Бел і Літ
- звяржэнне самадзярж
- зніш памешчыцкага землеулад
- надзяленне сялян зямлёй
- раўнапраўныя і суверэнныя адносіны з П.
Паўстанцы – шляхта, сяляне 18% (касінеры).
Мураўёў – для падаўлення паўстання.
К.К быз павешан. Паўстанне 63г – зараджэнне рэв-дэм накірунку ў бел нац руху.
2вопрос. Гал накірункі і дасягн ў экан разв БССР у д п 50 –пп 80гг.
п 50х гг – НТР.
Апераджальныя тэмпы развіцця усёй нар гасп: хім і нафтахім прам, энэргетыкі.
50-60гг – завод аўтаматычных ліній і завод электронных вылічальных машын у Мінску, Полацкі нафтапераапрац камбінат,прадпрыемствы хім прам…: Салігорскі калійны камбінат; беларусь, МАЗ, БелАЗ.
Рэф 1965 прадугледжвала ўключыць у дзеянне таварнаграш механізмы (элемеенты рыначнай эканомікі). Правал.развіцце прам праходзіла экстэнсіўным шляхам. Рост цяжжкай прам.
Буд – выраб сценавых блокаў. Хрушчоўкі.
С/г-крызіс. Павышэнне закупачных цэн. Рост с/г. насаджэнне кукурузы. Асваенне цалінныхзямель. Хімізацыя і меліярызацыя.
Матэрыяльнае стан працоўных.


Б17.
1вопрос. Развіццё культ ў бел XIXст.
Галіна дух жыц – асвета. 1802 – школьная рэф. 1803 – Галоўная літ школа ў Віленскі ўнів. 1848-1864 – Горы-Горацкі земляробчы істытут.
Навуч усан:
- пародскія вуч
- павятов вучылішчы і гімназіі
- універ
- Полацкая езуіцкая акадэмія (рэлііг)
Польская мова—асн мова вывуч. 1830 –31 пашстанне , паасля якога закрыт Віленксі універ.
Выкладчыкі. Медыцына. Фізіялогія, гіст, літ…беларусазнаўства – Нарбут, Кіркор. Краязнаўства і этнаграфія – Яўстафій і Канстанцін Тышкевічы = Бел гіст музей.
Разв літ. Міцкевіч “дзяды” “пан тадэвуш”. Ян Чачот, Паўлюк Багрым – аддадзены у рэйкруты. Ян Баршэўскі “Шляхціц Завальня, або Бел у фантастычных апавяданнях”.
Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч “Ідылія”. Ф Багушэвіч “Дудка бел” і “Смык бел”(1891-1894). Мастацтва – гіст. Валенцін Ваньковыч “Наполеон каля вогнішча” “А Міцкевіч на скале Аю-даг”. Бытавой жанр – Сіілівановіч, пейз – Гараўскі, нацюр - Хруцкі.
Прыгонны тэатр - зорычаа у Шклове, Чарнышова ў Чачэрску і Маг, Радзівілаў у Насвіжы. Капазітар для сюжэтаў – Станіслаў Манюшка.
Арх: Чыгунныя вакзалы, наавуч устан, майстэрні ў Мінску, Бярэсце, Магілёве. Палац Румянцева ў Гомелі. 1863 – пабудаваны шмат “мураўёвак”.
Эканамічнаее стан бел ў д п 80- п 90х.
Шляхі рэф:
- удасканальване планавага кір
- паввыш самастойнасці прадпр
- пераход ад цэнтраліз, каманднай сіст да дэмакратыч.
Гаспадарчы разлік на чыгунку (1987). Рост эканом. Нац даход рэс павяліч. Павыс рэалььныя даходы нас. Пераарыентація эканом на сац сферу.ствараліся рэальныя магчымасці падпарадкаваць вытв інтарэсам і патрэбам прац.
Перапляц старых і новых форм кіраўн карэннага пералому ў пераводзе эк на якасна новы ўзровень не адбылося, із-за:
- неканкурэнтнасць эк рэф і шляхоў яе ажыць.
- Цяжкасці, якія ўзніклі на шляху канверсіі ваеннага комплексуувытв.
- Інертнасць мышлення народа, якія былі заняты вытв
- Узамацненне інфляцыйных прац.
- Вынікі затраты ЧАЭС.
Экалогія. Экан стан – абвастр. 1989 – праг аздараўлення навакольнага асяроддзя.
80-90 – спад вытв, рост цэн, інфляцыя.
Пач 90х – Вярхоўны савет; законы на пераўтварэнне экан.: аб арэндзе, аб уласнасці, аб фермерскай гасп…
1991- праг аб стабілізацыі экан. крызіс паглубляўся.
Б18.
1вопрос. Разв парм і с/г бел у п ХХ ст. Стал аграрная рэф.
Манапалістычны капіталізм. Канцэнтрацыяяя вытв – манаполія. Акцыянерныя тааварыствы: віцевскіх водаправодаў, бельгійскае таварысттва “Віцебскі трамвай” , Камітэт запалкавых фабрыкантаў зах краю у мінску.
Ман распараджаліся амаль усім граш капіталам. Зліцце банкаўскага капіталу з прам. Замежны капітал. Фабрыка Дзвіна. Нафтапрадукты як Нобель і Ротшыльд.
П ХХ – разв буйной прам з паступовым выцясненнем рамеснай і дробнакапіт. Тэхн узброеннасць прам. 1910 –1913 – 200 прадпр.: дрэваапрац, кардонна-папяровая, запалкавая, лесахім. Бліжэй да сыравіны і таннай раб сілы.
Сутнасць агр рэф:
1. разбурэнне абшчыны.
2. Стварэнне класа дробназямельных гаспад.
3. Прадухіліць далейшы рэв выбух.
4. Перасяленчыская паліт у Сібір.
Стввараліся хутары. 1911 –увядзенне земстваў як орган мясцовага самакіравання. Акрамя Віленскай і Гродзенскай.
Паскорыла працэс перасялення сял. Умацавалася сельская бурж. Не выраш аграрнага пыт.
2вопрос. Карэнныя зменя ў г-п жыцці Бел ў д п 80-п90х . Дэмакратызацыя і шматпартыйнасць.
Пачалі ажыцаўляцца пэўныя захады па дэмакратызацыі г-п жыцця. Роль гласнасці.
1988 – рэф паліт сіст.:
прыняцце закону БССР “аб народным абмеркаванні важных пытанняў дзярж жыцця БССР”.
25 жніўня 1991- пасля жнів путчу прыпаніў дзейнасць КПБ.
Рэф:
- Прыняты законы аб дзярж суверэн РБ.
- Аб уласнасці і пераходзе да рынку
- Аб арэндзе, прыватызацыі жылля
- Адукацыі
- пенсіённае забяспячэнне.
1990- прыняты закон аб грам арганізацыях: права ствараць суполак, таварысваў, партый.
Шматпарт: звязана з узнікненнем БНФ у 1989. Нац-дэм партыя бел (НДПР), Аб’яднаная дэм партыя бел (АДПБ), партыя бел сац-дэм грамада (БСДГ), партыя народнай згоды (ПНЗ)…
Яны перажываюць этап станаўлення. 7 красавіка 1995 – 34 партыі.
Б19.
Бел нац-культ рух у п ХХст.
БСГ (бел сацыялістычная грамада) –1903 – кіраўнік бел нац руху. Вацлаў Іваноўскі, Іван і Антон Луцкевічы, цетка – заснавальнікі Нашай нівы.
Задача:
- барацьба за усебаковае нац- культ адраджэнне бел народа
- прызнанне самастойнага факта яго існавання
- раўнапраўнасць з іншымі народамі.
- Увядзенне ў школу, царкву і касцёл бел мову.
Рос улады забаранялі выпісваць НН. Папулярнасць расла.
1910- бел каляндар для сялян., лучынка – Цётка. 1912 – “маладая бел” для інтэлігенцыі. Першы зборнік Я Купалы “Жалейка”.
Дунін-Марцінкевіч, Багушэвіч, Цётка, Купала, Колас, Багдановіч, Каганец, Гартны. Першы зборнік Коласа “песні-жальбы”.
Беларусазнаўства: 3х томная праца Карскага “беларусы”, 1910 – “кароткая гіс бел” Вацлава Ластоўскага.
Тэатр. 1910- “першая бел трупа” – Буйніцкі.
2вопрос. Станаўленне суверэннай РБ. Канстытуцыя РБ.
Выбух нац рухаў. Забяспячэнне дзярж суверэнітэту.
27 ліпеня 1990 - Вярхоўны сваает БССР; Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БССР. – сувер дзяярж, якая ўсталяваня на аснове ажыцяўлення бел нац яе неад’емнага права на самавыз, дзярж мовы, выршынства народа ў вызн свайго лёсу. 25 жн 1991 Вярх Савет БССР прыняў пакет рашэнняў аб незалежнасці, паліт, і экан самаст Бел.
19 вер 1991 на сессі вярх сав Бел – РБ, герб Пагоня, бела-чырвона-белы сцяг.
8 снежня 1991 у Белавежскай пушчы Бел, Рас, Укр –Садружнасць Незалежных Дзяржаў (СНД). 15 сак 1994 – канстытуцыя.
Характэрныя рысы:
- дэідэалагізаваны характар
- замацаванне розных форм уласнассці
- устанаўленне роўнасці дзярж і грамадзяніна, іх узаемавых абавязкаў
- гарантыі правоў і ссвбод
- падзел і ўзаемадзеянне злад
- прамы характар дзеяяння нормаў Канст.
Чалавек абвешчаны вышэйшай каштоўнасцю грамадства і дзярж.
Дзярж: закан выкан суд. Кіраўнік – прэзідэнт РБ (10 ліп 1994 лукашэнка). Парламент – нац сход РБ – прэдстаўнічы і заканад орган РБ: палата прэдстаўнікоў і савета рэсп. Савет Міністраў РБ – выканаўчая ўлада. 24 ліст 1996 г. – рэспубл рэфэрэндум : прыняцце Канстытуцыі РБ, перанос Дня незалежнасці с 27 ліп на 3 ліп, супраць свабоднага безабмяжаваннага продажу зямлі і одмена смяротнага пакарання. Мэта – пераадоленне крызісных з’яў у эканом.
Б20.
1 вопрос. Прычыны, асноўн падзеі і вынікі бурж-дэм 1905 – 1907 і лютаўскай 1917 рэв у Бел.
прыч – невырашаннае аграрнае пытанне. Існавала памешчыцкае землеуладанне, перажыткі феадалізму, невырашана нац пытанне. Беларусы не прызавалі самастойным народам, былі пазбаўлены права на развіцце нац асветы і культ.
9 студзеня 1905 г. –расстрэл рабочых і Пітере.
Эканамічная барацьба рабочых – скарач раб дня, павыш зараб платы…
Сяткаванне 1 мая. 18 кастр 1905 – шматлюдны мітынг раб у Мінску (курлоўскі рстрэл) . восень 1905 – палітычная стачка.
Меньшавікі, эсэры, бальшэвікі – сац лад.эсэры – самая массавя паліт партыя. Ідэя – перадача зямлі з памешч уласнасці у распараджэнне сял без выкупа. Бунд аб’ядновывал яўрэяў на нацыянальнасці.
Снежань 1905 г. выступленне сялян у в.Пінкавічы. Армія, флот. Дзейнічыяць кар экспедыцыі. 11 снеж 1905 – першая дзярж дума – інтарэсы памешчыкаў, бурж, сялян. 3 ліп 1907 г. – распушчана.
Рэв – пралетарская. Раб класс . Паражэнне. Гаспадарчая разруха. 27 лютага 1917 – звергнута царскае самадзяржаўе. Бурж рэв. Двоеўладзе: часовы урад (вырашыць пытанні аб заканчэнні вайны і перадачы сялянам зямлі)і Савет рабочых, сялянскіх, салдатскіх дэп. БСГ – аўтаномія.
1 з’езд ваеных і раб дэп.
З’езд сялянскіх дэп Мінскай і неакупанаванай часткі Віленскай губерніі.
1 з’езд беларускіх нац арганізацый.
1-4 сак – распаўсюджанне звестак па Бел аб пабедзе бурж – дэмактат рэв у Пітере.
4-8 сак – стварэнне саветаў на Бел
4 сак – сівар бурж органа ўлады – часовага грамадскага камітэту.
25-27 сак – ствар (з’езд)
2 вопрос . Развіцце нау прадстаўнікоў нац органаў Бел.
7 –17 красавік 1 з’езд ваен і раб дэп Зах.фронту.
20 красав – з’езд сялянскіх дэп.
2 вопрос развіцце наукі і культуры РБ на суч этапе.
Дэмакратызацыя грамадска-паліт жыцця, галоснасць, сродкі масавай інфарм сыгралі вялікую ролю у вызначэнні развіцця культ. зняты абмежаванні.. створаны незалежн газеты, выдавецтвы.
Важн знач мела стварэнне спрыяльных умоў для развіцця рлднай мовы. 26 студ 1990 быў прынят Закон аб мовах, бел мовы набыла статус дзярж. Пытанне аб рус мове – усенар рэфэр 14 мая 1995. Рус мова – так сама дзярж. Гыта замац у канстытуц РБ 24 літапада 1996.
4 верасня 1991 быш прынят Закон аб культ. законам гарантаваны свабода творчай дзейн, плюралізм напрамкаў і стыляў у творч, арыетацыя на агульначалав каштоўнасці.
Зроблемы шагі па ствар нац сістымы адукацыі. Узніклі нов формы навуч устаноў. У 1990 узнік ліцэй прі БДУ. На пачатак 1992 навуч года прац 33 гімназіі, 12 ліц, 2 калежы, з’яв прыватныя гімн., недзярж навуч установы.
Вядомасць атрым Згуртаванне Бел свету “Бацькаўшчына”. Ў ліп 1993 ў Мінску – 1 з’езд бел свету. Ў 1990 адзнач 500-годзе Скарыны.
Навука і адукацыя. Апублікаваны дзесяткі даслед па гісторыі і культ бел. працы А.С. Ліса,, Г.А. Каханоўскага…адноўлены ў памаці імя У.М.Ігнатоўскага (Кароткі нарыс гісторыі бел).гіст тэматыка у творч Арлова (Таямніцы полацкай гісторыі), Дайнэкі (Меч князяВячкі), Тарасава (Памяць пра легенды, Тры жыцця Рагнеды, Пагоня на Грунвальд), Чаропка (Імя ў летапісе). Працуюць Г.Бураўкін, Я.Брыль,А.Дударав. з’яв тэма Чарнобыля.
Тэатр – пастаноука п’есы “Князь Вітаўт” у купал тэатры, балет “Страсці (Рагнеда)”, які быў прызнан лепшым у свеце па харэаргаф, опера “Дзікае палаванне караля Стаха”
Навука – галоунай застаецца АН РБ. У умовах эканам крызісу працуюць бел вучоныя. Але існуюць 20 навукова-даслед інст, інст фізікі – тэхналог вырошчвання штучных алмазаў. У мед вядутся распрацоукі па анкалогіі, саздаюцца мед прэпараты. І т.д.